Sankaa wil mee praten en de samenleving veranderen

Stefaan Segaert fietst elke dag. Voor het werk, voor zijn projecten, voor zijn hobby’s, voor zijn vakantie. Voor Socius maakte hij in de zomer van 2023 een fietstocht langs verschillende praktijken die inzetten op het creëren van verbinding. Hij schreef verhalen over zijn ontmoetingen. Zo maakte hij tussenstops in Hasselt bij vzw Homie, in Herent bij Huren voor Buren, in Kortrijk bij de Unie Der Zorgelozen en in Brussel bij Orbit vzw.

Ik heb een afspraak met Evodia Uggi in Gent. We kruisten elkaar vaak in Wetteren, ik werkte op een bescheiden manier mee aan het onderzoek Racisme ontrafeld.

Sankaa is gegroeid uit de Ghanese verenigingen, maar is doorheen de jaren geëvolueerd tot een federatie van een 80-tal verenigingen van mensen van Afrikaanse origine in België.

Evodia Uggi: “Omdat onze lidverenigingen zo divers zijn in hun omvang, maar ook in hun werkingen trachten we voor veel van de vragen die ons gesteld worden op maat te werken.” “De organisatie is niet alleen enorm gegroeid, ze is inhoudelijk ook veel breder gaan werken. Omdat de samenleving verandert, veranderen ook de noden van burgers met een Afrikaanse achtergrond. En vanuit een behoefte aan projectmatig werken, zijn we vandaag actief rond ouderenzorg, tewerkstelling, digitalisering, inclusie …”

“Het is sowieso onmogelijk om niet met maatschappelijke kwesties bezig te zijn als onze lidverenigingen ermee bezig zijn.”
Evodia Uggi

Erkenning en herkenning

“Vandaag is er meer erkenning en herkenning voor wat we doen. Zo kregen we recent de ULTIMA-prijs voor ons verbindende werk met het grootschalig onderzoek Racisme Ontrafeld, waar mensen van Afrikaanse origine hun stem lieten horen en hun ervaringen met ons deelden. Die ervaringen hebben voor de meeste verhalenvertellers een invloed gehad. Niet alleen op de manier waarop ze naar zichzelf kijken, maar voor een groot deel op de wijze waarop ze naar de maatschappij kijken. De meesten zijn hun sense of belonging verloren, waardoor ze zich minder geconnecteerd voelen met de samenleving waartoe ze behoren. Dat onthecht gevoel heeft invloed op hoeveel vertrouwen ze stellen in de officiële instanties die er eigenlijk voor hen zijn of kunnen zijn, om steun te bieden.”

“Uit ons onderzoek bleek dat er nood is aan de volgende zaken: het dekoloniseren van het onderwijs en publieke ruimtes, een halt toeroepen aan racisme, positieve acties nemen om diversiteit en inclusie te bevorderen op de arbeidsmarkt … Zo stellen we in het onderwijs vast dat heel veel talenten totaal onderbenut worden. Veel studenten of scholieren worden op hun kleur aangesproken en niet op hun positie als student of scholier, op hun intrinsieke kwaliteiten, passies, talenten … Die verhalen van pijn en uitsluiting van onderuit naar boven stuwen, is een belangrijke kernopdracht voor Sankaa.”

“Het rapport opent onze ogen voor het gebrek aan safe spaces als veilige ruimtes, maar ook als platformen waar ze hun gevoel van verbondenheid terug kunnen versterken, waar ze het probleem kunnen erkennen en als een plaats om weerbaarheid op te bouwen. We zijn dan ook van mening dat zulke platformen hen zullen helpen om een netwerk op te bouwen waarop ze kunnen terugvallen wanneer ze worden geconfronteerd met gebeurtenissen zoals racisme, het trauma kunnen verwerken en voorkomen dat ze een potentiële bedreiging voor zichzelf en voor de samenleving in het algemeen kunnen vormen.”

Een oorverdovende stilte verbreken

Evodia spreekt over een oorverdovende stilte in Europa om racisme en discriminatie te benoemen. Sankaa wil die stilte verbreken. “En door het project Racisme Ontrafeld is dat ook gelukt. Met een wetenschappelijke aanpak, door met veel bondgenoten en witte en zwarte burgers rond te werken, hebben de resultaten weerklank gevonden tot in de Verenigde Naties. Ons onderzoek is enorm opgepikt door andere middenveldorganisaties en door beleidsverantwoordelijken.”

“Het zijn die vrijwilligers die ons ook verbinden met de samenleving. Bij het onderzoek Racisme Ontrafeld gaven we aan de vrijwilligers die niet van kleur zijn en dus niet met racisme te maken hebben, de boodschap: ‘Wees comfortabel om u niet comfortabel te voelen’. Natuurlijk waren er allerlei schuringen in dit hele opzet. Dat was op zich dan weer erg leerrijk én een deel van het onderzoek.”

Ja, Sankaa wil politiseren

“Onze ambitie is om onze organisatie te transformeren van een ondersteunende rol naar het verzelfstandigen van onze lidverenigingen. Het is sowieso onmogelijk om niet met maatschappelijke kwesties bezig te zijn als onze lidverenigingen ermee bezig zijn. Die ambitie helpt ons ook om los te komen van de stempel van een doelgroeporganisatie en te evolueren naar een netwerkorganisatie met gelijkwaardige partnerschappen vanuit opgebouwde expertise.”

“Samengevat willen we een actor zijn, dat betekent: mee praten, mee de samenleving vormgeven, mee veranderen.”

Dit artikel verscheen eerder in Alles Politiek, het Socius-magazine 2O23, dat je hier kan downloaden.