Over solidaire burgers in Herent met mensen op de vlucht

Stefaan Segaert fietst elke dag. Voor het werk, voor zijn projecten, voor zijn hobby’s, voor zijn vakantie. Voor Socius maakte hij in de zomer van 2023 een fietstocht langs verschillende praktijken die inzetten op het creëren van verbinding. Hij schreef verhalen over zijn ontmoetingen. Zo maakte hij tussenstops in Hasselt bij vzw Homie, Gent, Herent, Kortrijk en bij Orbit vzw in Brussel.

“De vluchteling is ook het politieke lichaam van wat het betekent om een samenleving te vormen; de limiet van het samenleven is tevens het ware kenmerk ervan, daar toont zich wat er moreel op het spel staat in wat gemeenschap heet.” Dat schrijft Stefan Hertmans op pagina 160 in het zeer lezenswaardige essay Verschuivingen. Aan die passage moet ik denken als ik vanuit Brussel naar Herent door het Zoniënwoud en het Kapucijnenbos fiets voor een afspraak met Elke Plovie en Tuur Vanempten van het burgercollectief Huren voor Buren.

Het begin

Ik peil naar de oorsprong van het netwerk, want – zo zal snel blijken – dat is het in alle betekenissen van het woord.

Tuur: “Sinds 2000 was er reeds een Herentse werkgroep op informele basis rond Oost-Europese nieuwkomers. Mensen uit ex-Joegoslavië, Tsjetjenië … ervoeren veel hindernissen bij het vinden van een woonst. Onze focus was om mee naar huizen te zoeken. We plozen zoekertjes uit en belden met eigenaars. Yvette werkte toen in het OCMW – ze is nu op pensioen en een trekker van de werkgroep – en was onze link met de gemeente. Van het één kwam het ander. We sloten ons aan bij de GROSH (de Gemeentelijke Raad voor Ontwikkelingssamenwerking van Herent) en stelden ons de vraag: hoe kunnen we naast dienstverlening meer structureel wegen op het beleid in Herent? We hadden altijd al de ambitie om meer te zijn dan dienstverleners.”

Brugse inspiratie

Tuur: “We vonden inspiratie in Brugge en Gent. In 2019 bezochten we in de West-Vlaamse hoofdstad de Huizen voor Vrede, er waren bijna 100 huizen die werden verhuurd aan mensen op de vlucht. Er was van meet af aan ook contact met vzw ORBIT: medewerker Niels kwam naar Herent en ondersteunde ons bijvoorbeeld met juridische informatie over hoe we huizen konden splitsen om mensen op de vlucht bij particulieren onderdak te geven.”

Op zoek naar trekkers

Tuur: “Herent ligt op een boogscheut van Leuven en is een rijke biotoop van sterke middenveldspelers: mensen uit de academische wereld of burgers die een sterke link hebben met beweging maken. We trokken ook mensen uit de vastgoedsector aan. En we investeerden in duurzame relaties met de kerkfabriek.”

Elke: “Koen, onze huidige voorzitter, heeft pakken ervaring in de wereld van immobiliën. Die verschillende achtergronden zorgen al eens voor felle discussies in onze kerngroep. Zo verschillen we al eens van mening over het recht op zorg versus stemmen die meer pleiten voor activering van de gezinnen. We moeten al eens opboksen tegen een discours dat uitgaat van armoede vanuit een individueel schuldmodel.”

In 2021 werd een vzw opgericht met als concreet streefdoel om tien huizen te kunnen verhuren. Anno 2023 zijn er twee panden van de kerkfabriek en vijf via particulieren in beheer. De doelgroep bestaat bijna allemaal uit gezinnen. Het Fonds Gastvrij Herent ondersteunt financieel, zodat mensen aan een solidaire prijs kunnen wonen. Zo kost een aangepaste woning voor een persoon met een fysieke beperking 985 euro, via het Fonds wordt maandelijks voor 235 euro bijgepast.

Kritisch voor valkuilen

“Het burgerinitiatief moet het werk van de gemeente niet doen. We merken dat de lokale overheid wel wat laaghangend fruit wil plukken, zo voorziet ze in woonbegeleiding voor kwetsbare huurders via de vzw DOMO. Maar als het gaat om meer structurele verandering, dan houdt het NVA-Open VLD-CD&V-bestuur de deur dicht. Zo zijn we al jaren vragende partij voor een ernstige Welzijnsraad in Herent, maar daarvoor is geen animo. Of als we de nood aan meer noodwoningen aankaarten, dan komen we terug van een kale reis.”

“Hoe kunnen we drempels rond betaalbaar wonen in Herent voor financieel kwetsbare huurders verlagen? Hoe kan racisme en discriminatie op de woonmarkt worden bestreden? We zijn ook kritisch voor de werking van het OCMW. Omdat we dicht bij de gezinnen staan, merken we ook vaak als eerste wanneer de dienstverlening hapert of steken laat vallen. We aarzelen niet om dat ook te benoemen. De vaststelling blijft dat we vaak te uitvoerend bezig zijn en te weinig met de vraag: hoe kunnen we écht impact genereren?”

Resultaten

Natuurlijk zijn er ook al mooie resultaten. In het sociaal beleidsplan werd veel overgenomen dat door Huren voor Buren werd geformuleerd. De werkgroep zit mee aan tafel tijdens zo’n inspraakmomenten. Er is een ruime groep buddy’s die ‘nieuwe’ gezinnen in Herent mee ondersteunen op vlak van administratie, technische klussen, vrije tijdsaanbod, gezondheidszorg … Naar 2024 toe zal er een politiek debat met het brede middenveld worden georganiseerd rond de gemeenteraadsverkiezingen. Huren voor Buren heeft ook de Woonzaak mee ondertekend …

“Er zijn heel veel sterke banden met burgers, maar ook met lokale organisaties zoals Femma, de Fietsersbond, KWB, Welzijnsschakels …”

Genetwerkt

Wat heel hard opvalt, is dat er heel veel sterke banden zijn met burgers in Herent, maar ook met lokale organisaties zoals Femma, de Fietsersbond, KWB, Welzijnsschakels, ORBIT, Gastvrij Netwerk, Vluchtelingenwerk Vlaanderen … Ze investeren daar ook in. De onthaalgroep van Huren voor Buren deed een ronde bij het klassieke middenveld, ze zijn prominent aanwezig op de 1 mei-markt. In Herent, een gemeente van pakweg 20.000 inwoners, zijn er gelukkig veel korte lijnen onder de burgers.

Treinen naar Lokeren

In de stad waar ik woon, is er ook goesting in een dergelijk initiatief als in Herent. Ik zal het verslag doorspelen en ook de rol van ORBIT benoemen.

In Herent is solidair burgerschap geen lege doos, maar wordt het met veel engagement door Huren voor Buren ingevuld. Hoed af voor Elke, Tuur en de vele co’s van Herent. Stefan Hertmans geeft op pagina 161 daar mooie woorden aan in Verschuivingen: “Je kunt cohesie begrijpen als het begroeten van de noodlijdende ander.

Stefaan Segaert werkt bij Alderande vzw, een warm netwerk van mensen met een bijzondere ondersteuningsnood in de regio Lokeren. Samen met hun familie, medewerkers, vele vrijwilligers en sympathisanten bieden ze die mensen een plaats in de samenleving.
Tot september 2023 was hij buurtopbouwwerker bij Saamo vzw in de Melkaderwijk in Kallo. Daarvoor was hij aan de slag als educatief medewerker bij Avansa Waas-en-Dender.
Hij woont in Lokeren en is oprichter van de lokale LETS-groep, een ecologisch soepkarproject i.s.m. Alderande en was betrokken bij de opstart van Repair Cafés in de regio Waasland.

Dit artikel verscheen eerder in het Socius-magazine 2O23 ‘Alles politiek’, dat je hier kan downloaden.