Ondersteunen en inspireren rond superdiversiteit

Stefaan Segaert fietst elke dag. Voor het werk, voor zijn projecten, voor zijn hobby’s, voor zijn vakantie. Voor Socius maakte hij in de zomer van 2023 een fietstocht langs verschillende praktijken die inzetten op het creëren van verbinding. Hij schreef verhalen over zijn ontmoetingen. Zo maakte hij tussenstops in Hasselt bij vzw Homie, Gent, Herent, Kortrijk en Brussel.

Vrijdag 11 juli 2023. Ik trein en fiets naar Brussel voor een afspraak met Didier Vanderslycke van ORBIT. In de namiddag reis ik door naar Herent voor een gesprek met Elke Plovie en Tuur die betrokken zijn bij een burgercollectief dat mensen op de vlucht wil ondersteunen rond het grondrecht wonen.

Werken met ORBIT is een zegen

Met ORBIT heb ik graag en vaak samengewerkt in mijn Avansa-leven. Het opzetten van interlevensbeschouwelijke dialogen in Sint-Niklaas, Hamme en Dendermonde met ORBIT-kracht Johan was een sterk merk. Ook aan het ‘politiek’ leerdebat in Wetteren over thema’s zoals wonen en kinderarmoede met medewerker Hilde bewaar ik goede herinneringen. En nu ga ik dus op de koffie bij Didier. Ik steek meteen van wal, Didier lijkt me immers geen type van ‘draai maar rond de pot’. Twee dagen voor ons gesprek is er nog een stevige opiniebijdrage verschenen over arbeidsmigratie onder de titel Stop de uitbuiting van arbeidsmigranten (De Standaard van 5 juli 2023), dat mee door ORBIT is ondertekend. Meteen een mooi staaltje van politiserend middenveld.

Waar staat ORBIT voor?

ORBIT definieert zich als een bondgenoot voor burgers, organisaties en overheden op diverse niveaus in het mee ondersteunen en inspireren van een superdiverse migratiesamenleving. Mobiliteit van mensen is een constante, een structureel onderdeel van onze samenleving. Vlaanderen evolueerde de voorbije decennia van een overwegend katholieke en stabiele samenleving naar een regio met een grote variatie aan religies en levensbeschouwingen, en een groeiende migratie. Vandaag is er een verhoogde aankomst, ORBIT wil vertrekken vanuit die realiteit en ook de vele voordelen van migratie benoemen. Daarbij zijn de grondrechten ons belangrijkste kompas. De sociale ongelijkheid is immers groot, denk maar aan de uitbuiting van arbeidsmigranten, de woningnood en het racisme.

Inzetten op meerdere sporen

Didier gebruikt voor ORBIT het beeld van een tram. “Eén spoor is duidelijk politiek. We willen wegen op het beleid, alternatieven uitbouwen, beleidsvoorstellen doen aan zowel ministers als schepenen en ambtenaren. We werken al jaren rond woningen voor nieuwkomers, daarover hebben we veel expertise opgebouwd. Toen Sammy Mahdi #PlekVrij lanceerde naar aanleiding van de mensen uit Oekraïne, hebben we mee onze deskundigheid voor burgers en overheden ingebracht.”

“Een ander spoor zet in op sociale verbinding vanuit een toekomstgerichte reflex, het witte dorp van vroeger komt niet meer terug. ORBIT wil ontmoetingskansen uitbouwen, depolariseren, een gesprek op gang brengen … Een mooi voorbeeld daarvan is ons dialoogaanbod met de kortfilm Samen gelukkig. Op vraag van middenveldorganisaties zoals Femma, Markant, Okra, Avansa … tonen we die graag. Het verhaal in de film zorgt voor herkenning bij ouderen en geeft mensen op de vlucht een gezicht. De effecten bij deelnemers zijn legio: mensen zijn blij dat ze hun vragen hebben kunnen stellen, ze leren bij, het is een kans om te zaaien, er zijn zelfs deelnemers die zich in zo’n bespreking ‘outen’ als buddy van een asielzoeker of asielzoekers opvangen bij hen thuis.” Voor Didier zijn beide sporen nodig. Anders “ontspoort de tram” om in dezelfde beeldspraak te blijven.

Didier Vanderslycke

We willen wegen op het beleid, alternatieven uitbouwen, beleidsvoorstellen doen aan zowel ministers als schepenen en ambtenaren.

Van onderuit is een deel van ons DNA

Didier benadrukt nogmaals: “Wat we doen, wat we ontwikkelen, is niet van ons. Niets is van ons. We zien onze organisatie als een instrument om impactvol te ondersteunen en te inspireren. We vragen expliciet aan onze medewerkers om op het terrein te gaan. Om met burgerinitiatieven aan tafel te zitten. Om met lokale besturen te praten om bijvoorbeeld de koudwatervrees voor interlevensbeschouwelijke dialoog te doen overwinnen. We kijken hoe we dienstbaar kunnen zijn én pionier in soms moeilijke maatschappelijke kwesties.

Onze medewerkers krijgen veel ruimte voor creativiteit. En omdat we impactvol willen zijn, binden we ook medewerkers graag voor langere tijd aan ons. Dat is dan weer onontbeerlijk voor expertiseopbouw. Wie wil wegen, moet heel sterk aan kennisopbouw doen.

Inspiratiebronnen

ORBIT heeft een divers team, de referentiekaders van medewerkers zijn dan ook divers. “Ik aarzel een beetje om nu enkele iconen naar voren te schuiven. Vanuit mijn christelijke achtergrond kan ik Oscar Romero noemen, maar ook Nelson Mandela of Rosa Parks. Maar evengoed of zelfs nog meer, lang luisteren naar slachtoffers van uitbuiting of wie racisme heeft ervaren, is ontzettend leerrijk. Pijn die mensen uitspreken of hoe een leven als arbeidsslaaf in complete rechteloosheid een gigantische impact heeft, dat blijft misschien nog het meeste plakken. Rapporten lezen is één ding, ons laven aan degelijk onderzoek ook, maar tijd maken om te luisteren naar die grote groep mensen die machteloos is in onze democratie is zeer wezenlijk.”

Ik verlaat de koele binnenkoer aan de Huidevettersstraat. Didier leidt me uit. Met Eva van Fedasil heeft hij hierna een overleg over de pilootprojecten die mikken op toekomstperspectief voor mensen zonder wettig verblijf. “Vandaag is een belangrijke dag voor ons”, vertrouwt Didier me nog toe, “er is een interministeriële conferentie rond arbeidsmigratie aan de gang. Ik ben benieuwd wat we straks terugvinden van onze voorstellen die we aan Nicole de Moor hebben bezorgd.”

Een lexicon voor nieuwe tijden

Op de trein naar huis blader ik in de brochure Woorden in beweging, een knap document dat ORBIT samen met Broederlijk Delen en Welzijnsschakels heeft ontwikkeld. Het wil “woorden aanreiken voor mensen in beweging in een veranderende samenleving die prettig aanvoelen en tegelijk duidelijk zijn”. Het is een mooi staaltje van een product dan ten dienste wil staan van beleidsmakers, burgers en ambtenaren én dat op een zeer cocreatieve manier tot stand is gekomen. ORBIT doet ongelooflijk zinvol werk, zoveel is zeker.

Stefaan Segaert werkt bij Alderande vzw, een warm netwerk van mensen met een bijzondere ondersteuningsnood in de regio Lokeren. Samen met hun familie, medewerkers, vele vrijwilligers en sympathisanten bieden ze die mensen een plaats in de samenleving.
Tot september 2023 was hij buurtopbouwwerker bij Saamo vzw in de Melkaderwijk in Kallo. Daarvoor was hij aan de slag als educatief medewerker bij Avansa Waas-en-Dender.
Hij woont in Lokeren en is oprichter van de lokale LETS-groep, een ecologisch soepkarproject i.s.m. Alderande en was betrokken bij de opstart van Repair Cafés in de regio Waasland.

Dit artikel verscheen eerder in het Socius-magazine 2O23 ‘Alles politiek’, dat je hier kan downloaden.